Conform artikel 15 van de Grondwet is de woning onschendbaar en kan geen huiszoeking (‘inval’) plaatsvinden dan in de gevallen die de wet bepaalt en in de vorm die zij voorschrijft (met huiszoekingsbevel, toestemming of op heterdaad …).
Een uitzondering op de onschendbaarheid van de woning is de huiszoeking.
Een huiszoeking of ‘inval’ is een dwangmaatregel waarbij de politie binnendringt in een woning volgens de voorwaarden van de wet om er er een misdrijf vast te stellen, bewijzen van een misdrijf te verzamelen en/of er vermoedelijke daders van een misdrijf te arresteren.
Onder ‘woning’ wordt verstaan de plaats met aanhorigheden die een persoon bewoont om er zijn (werkelijke) verblijf te vestigen en waar hij recht heeft op eerbiediging van zijn persoonlijke levenssfeer, zijn rust en zijn privéleven. Als bewoond huis wordt beschouwd: elk gebouw, verblijf, loods, hut en elke andere gelegenheid die tot woning dient. Ook bedrijfsruimten zijn in principe onschendbaar.
Om een huiszoeking te kunnen uitvoeren moeten er voldoende ernstige aanwijzingen zijn dat er een misdrijf is gepleegd en moeten er elementen zijn om aan te nemen dat er in de bewijzen kunnen worden gevonden die nuttig zijn om een misdrijf op te helderen.
Huiszoeking of ‘inval’ met huiszoekingsbevel
In België mag een huiszoeking in principe enkel plaatsvinden op bevel van de onderzoeksrechter, dus met een zogenaamd huiszoekingsbevel of huiszoekingsmandaat, na 5 uur ’s morgens en voor 21u ’s avonds.
Een afschrift van het huiszoekingsbevel moet getoond worden aan de persoon in wiens woning de huiszoeking plaatsvindt.
In het huiszoekingsbevel moet opgenomen worden over welke feiten het gaat, op welke plaats(en) de huiszoeking mag worden uitgevoerd en naar welke voorwerpen wordt gezocht, zodat de huiszoeking niet verder gaat dan nodig is en de betrokkene er kan op toezien dat de grenzen van het huiszoekingsbevel niet worden overschreden.
Wanneer er tijdens de huiszoeking andere misdrijven (bv. namaakgoederen) aan het licht komen dan het aanvankelijk beoogde misdrijf (bv. drugs), dan kunnen deze misdrijven geldig worden vastgesteld. (De onderzoeksrechter zal de procureur des Konings hiervan wel in kennis moeten stellen, waarna deze beslist of het onderzoek wordt uitgebreid tot deze misdrijven.)
Op het principe dat een huiszoeking enkel met huiszoekingsbevel mag worden uitgevoerd, zijn een aantal uitzonderingen, waaronder de huiszoeking bij betrapping op heterdaad en de huiszoeking met toestemming.
Huiszoeking of ‘inval’ op heterdaad
Indien vooraf een ernstig misdrijf is vastgesteld of op heterdaad ontdekt is, mag een huiszoeking te allen tijde worden verricht zonder een huiszoekingsbevel en zonder toestemming, dus zelfs na 21 uur ’s avonds en voor 5 uur ’s ochtends.
Heterdaad wil zeggen dat het misdrijf ontdekt wordt terwijl het wordt gepleegd of onmiddellijk nadat het werd gepleegd.
Huiszoeking of ‘inval’ met toestemming
Een huiszoeking kan tot slot ook zowel ’s nachts als overdag uitgevoerd worden indien de persoon die het huis werkelijk bewoont daarin toestemt.
Als er meerder personen werkelijk wonen en aanwezig zijn, dan dienen zij allemaal toe te stemmen.
De toestemming moet schriftelijk en voorafgaandelijk aan de huiszoeking worden gegeven en kan eventueel beperkt worden tot een bepaald deel van het huis (kamers of meubels). Er zijn nog andere uitzonderingen op de huiszoeking met huiszoekingsbevel, waaronder bv. de huiszoeking op basis van artikel 6bis van de drugswet volgens deze welke de politie te allen tijde de lokalen mag bezoeken waar drugs worden gemaakt of opgeslagen en waar drugs in aanwezigheid van minderjarige worden gebruikt.
Voor een zoeking in een auto / voertuig gelden andere regels, tenzij dit als woonst wordt gebruikt.
(image: freepik.com)
